Święta i Nowy Rok już za nami, zróbmy więc krótki spis wydarzeń, jakie czekają nas w nadchodzących miesiącach. Wypiszemy i te cykliczne, z którymi mamy do czynienia co roku, jak i te rzadkie, które zdarzają się raz do roku, a czasem nawet i nie. Oprócz rojów meteorów, koniunkcji i opozycji różnych planet czeka nas też spotkanie z dwiema kometami, dwa zaćmienia Księżyca (jedno widoczne z obszaru Polski) a także zaćmienie Słońca (niestety nie całkowite). Po szczegóły zapraszam do poniższego wykazu.

Kalendarz zjawisk astronomicznych roku 2015

Styczeń:

• kometa C/2013 Q2 Lovejoy może stać się widoczna gołym okiem
• 5 – 5:53 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 11 – Merkury w koniunkcji z Wenus (najmniejsza odległość wyniesie 0,6°)
• 16 – nad ranem Saturn blisko Księżyca (~3° S)
• 17 – Io i Europa rzucają cień na tarczę Jowisza
• 20 – 14:14 KSIĘŻYC W NOWIU
• 24 – od 6:55 do 7:15 bardzo rzadkie zjawisko – trzy cienie satelitów Jowisza widoczne na tarczy!

Luty:

• 4 – 00:09 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 6 – opozycja Jowisza
• 13 – około godziny 4 wzejdzie Saturn blisko Księżyca (~2° S)
• 19 – 00:47 KSIĘŻYC W NOWIU
• 20 – piękne zgrupowanie Wenus, Marsa i Księżyca na zachodnim niebie, niestety moment maksymalnego zbliżenia nie będzie widoczny z terenu Polski
• 22 – koniunkcja Marsa z Wenus do zaobserwowana na wieczornym niebie
• 25-26 – okultacja Aldebarana przez Księżyc, niestety w Polsce zjawisko będzie nam „uciekało” pod horyzont

Marzec:

• 5 – 19:05 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 20 – równonoc wiosenna
• 20 – 10:36 KSIĘŻYC W NOWIU
• 20 – od 9:47 do 12:07 nastąpi zaćmienie Słońca (u nas maksymalna faza zaćmienia będzie miała miejsce o godzinie 10:45 i wyniesie aż 80% dla okolic Szczecina)

Kwiecień:

• 1 – okultacja Księżyca przez Słońce 😉
• 4 – 14:05 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 4 – całkowite zaćmienie Słońca przez Ziemię, widoczne z powierzchni Księżyca (niestety nie widoczne na terenie Polski)
• 18 – 20:57 KSIĘŻYC W NOWIU
• 22 – maksimum roju Lirydów

Maj:

• 4 – 05:42 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 5 – maksimum roju Eta Akwarydów
• 18 – 06:13 KSIĘŻYC W NOWIU
• 21 – od 1:20 do 1:40 po tarczy Jowisza przesuną się cienie Ganimedesa i Io
• 23 – opozycja Saturna
• 28 – od 3:10 do 5:30 ponownie widać będzie cienie Io i Ganimedesa na tarczy Jowisza

Czerwiec:

• zbliżające się letnie przesilenie będzie sprzyjać obserwacjom jasno oświetlonej stacji ISS
• 2 – 18:19 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 16 – 16:05 KSIĘŻYC W NOWIU
• 21 – przesilenie letnie
• 30 – koniunkcja Jowisza i Wenus do zaobserwowania na zachodnim niebie

Lipiec:

• 2 – 04:20 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 16 – 03:24 KSIĘŻYC W NOWIU
• 28 – maksimum roju Delta Akwarydów
• 31 – 12:43 PEŁNIA KSIĘŻYCA

Sierpień:

• 13 – maksimum roju Perseidów
• 14 – 16:54 KSIĘŻYC W NOWIU
• 19-22 – Mars przechodzi na tle gromady Praesepe (M44)
• 29 – 20:53 PEŁNIA KSIĘŻYCA

Wrzesień:

• 13 – 08:41 KSIĘŻYC W NOWIU
• 23 – równonoc jesienna
• 28 – 04:50 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 28 – od 3:10 aż do momentu zajścia za horyzont widać całkowite zaćmienie Księżyca 

Październik:

• kometa C/2013 US10 Catalina może się stać widoczna gołym okiem
• 12 – 02:06 KSIĘŻYC W NOWIU
• 17-18 – w nocy Mars minie się z Jowiszem w odległości zaledwie 0,4°
• 21 – maksimum roju Orionidów
• 27 – 13:05 PEŁNIA KSIĘŻYCA
• 29 – okultacja Aldebarana przez Księżyc

Listopad:

• 11 – 18:47 KSIĘŻYC W NOWIU
• 12 – szansa na zaobserwowanie roju Taurydów, może trafi się jakiś bolid?
• 22 – kolejny rój, który w tym roku może okazać się wyjątkowo obfity – Alfa Monocerotydy
• 25 – 23:44 PEŁNIA KSIĘŻYCA

Grudzień:

• 11 – 11:29 KSIĘŻYC W NOWIU
• 14 – maksimum roju Geminidów
• 22 – przesilenie zimowe
• 25 – 12:11 PEŁNIA KSIĘŻYCA

Lato w pełni, pogoda dopisuje, a w tym tygodniu dodatkowo będą mieć miejsca dwa astro-zdarzenia. Jedno z nich to – jak zapewne się domyślacie – przesilenie letnie, czyli moment największego wychylenia północnej części osi Ziemi w kierunku Słońca. Skutkuje to najdłuższym dniem i najkrótszą nocą w roku. Każdy następny dzień będzie nam oferował coraz mniej światła, noce będą coraz bardziej sprzyjać prowadzeniu obserwacji astronomicznych, aż do 21 grudnia, kiedy sytuacja znowu się odwróci i dnia zacznie przybywać.
Najbliższe noce, które na naszych szerokościach geograficznych nigdy nie są do końca ciemne, będzie dodatkowo rozjaśniać rosnący Księżyc, który osiągnie pełnię w najbliższą niedzielę, 23.06.2013. Nie będzie to byle jaka pełnia, gdyż nasz satelita znajdzie się w perygeum swojej orbity i będzie to najbliższe położenie w stosunku do Ziemi w całym 2013 roku!
Poniżej porównanie przeciętnej pełni z taką, podczas której Księżyc znajduje się w perygeum.

Nie dość, że Księżyc będzie większy niż zwykle, dodatkowo będzie nam jaśniej świecił. Szkoda tylko, że widoczność, jak to zwykle bywa z pełniami w okresie lata, będzie niesprzyjająca – Księżyc widoczny będzie od godziny 20:20 do 4:10 nad ranem dnia następnego, a wzniesie się maksymalnie na 15 stopni nad horyzont.
Zapaleńcom polecam znaleźć miejsce z szerokim widokiem na zachód i rozkoszować się ciepłą nocą przy najjaśniejszym blasku Księżyca 😉
A osobom nad otwartymi akwenami zaleca się ostrożność – Księżyc w perygeum powoduje największe pływy!

Lato zagościło u nas z całą mocą, a co za tym idzie, coraz trudniej jest prowadzić prawdziwie nocne obserwacje. Jednak w zamian dostajemy możliwość obserwacji tych planet, które zwykle obserwujemy w sąsiedztwie naszej dziennej gwiazdy. Są nimi Merkury oraz Wenus, które teraz można obserwować na zachodzie niedługo po zajściu Słońca. Poniżej ujęcie z programu Stellarium, które dokładnie pokazuje ułożenie planet na niebie o godzinie 21:25 11.06.2013 (ujęcie nie ma uwzględnionej atmosfery ziemskiej).

Jeszcze dwa tygodnie temu prócz tych dwóch planet widoczna była jeszcze trzecia, Jowisz. Jednemu z naszych pracowników udało się wykonać zdjęcie koniunkcji tych trzech planet. Poniżej zamieszczamy dwa jego zdjęcia (na jednym, dla ułatwienia, zaznaczono pozycje planet)

Na sam koniec warto wspomnieć o jeszcze jednym fenomenie widocznym po zachodzie Słońca. Nad północną półkulą rozpoczął się sezon obserwacyjny na tzw.: obłoki srebrzyste (z ang. noctilucent clouds). Chmury te można również zaobserwować z Gdańska, co mogę poświadczyć zdjęciem, które wykonałam wczoraj z balkonu za pomocą aparatu w komórce (stąd słaba jakość zdjęcia, widok w kierunku NNW).

Wszystkim zapalonym obserwatorom życzę obserwacyjnej pogody oraz braku komarów w te nadchodzące noce 😉

Na naszym niebie przez krótki czas po zmroku widać kometę C/2011 L4 (PanSTARRS). Wczorajszego wieczora nareszcie nie było chmur na zachodzie, dzięki czemu jednemu z naszych pracowników udało się ją sfotografować. Poniżej zamieszczamy zdjęcie uwiecznionej komety (autorem zdjęcia jest Patryk Fąs).

Po zajściu komety teleskop został skierowany w stronę gwiazdozbioru Rufy i tam wycelowany w mgławicę planetarną NGC 2438. Obiekty położone na tamtym obszarze nieba są dla nas szczególnie trudne do uchwycenia, ponieważ część południowa jest przesłonięta przez budynki szkół, a dodatkowo obserwacje utrudnia miejska łuna. Jednak połączenie 10 minutowych ekspozycji w filtrze luminacji oraz 5 minutowych ekspozycji w filtrach RGB dało taki oto efekt (mgławica widoczna jest jako mała tarczka po prawej stronie zdjęcia):

Udało się! Jeden z licealistów naszej szkoły, Bartosz Ekiert, został zakwalifikowany do finału LVI olimpiady astronomicznej. Finał odbędzie się za trzy tygodnie w Chorzowie. Trzymamy kciuki!

Tutaj natomiast znajdziecie link do części rozwiązanych przez nas zadań z II etapu LVI OA. Jeśli zauważycie jakiś błąd, lub znacie rozwiązanie zadań, których nam nie udało się rozwikłać – zostawcie komentarz pod wpisem.